FRANK SERPİCO
Yolsuzluk, rüşvet ve her türlü kirli ilişkiyle hayatı pahasına mücadele etmiş efsane bir polis Frank Serpico. Yıllar önce sinemaya uyarlanan hayatı, şimdi yazar Ali Murat Güven’in anlatımıyla ‘Rozetini Satmayan Aynasız’ isimli biyografiyle kitaplaştı.
Polisiye sinemaya meraklı olanlar için ‘Frank Serpico’ ismi hiç yabancı değildir. Başrolünü ünlü oyuncu Al Pacino’nun oynadığı ‘Serpico’ adlı film, 1970’lerin başında yozlaşmış New York Polis Teşkilatı’nda görevli dürüst bir polis memurunun gerçek hikâyesinden uyarlanmış ve sinema tarihinin unutulmazları arasına girmişti. Sidney Lumet imzalı 1973 yapımı Serpico’nun esin kaynağı o efsane polis şefi bugün 78 yaşındaki emekli polis Frank Serpico’dan başkası değil. Serpico filmi, suç sineması denince akla gelen filmler arasında yer alan gerçek bir klasik… 1980’lerin ortalarında, bütün meslek hayatı boyunca namuslu kalmaya ve mesleğine gölge düşürecek her türlü rüşvet, yolsuzluk, kayırmacılık ve kirli ilişkiyle ne pahasına olursa olsun mücadele edeceğine yemin etmiş Amerikalı bir narkotik şube dedektifinin gerçek hayat hikâyesini ele alıyor.
‘Rozetini Satmayan Aynasız’ isimli biyografi çalışması Serpico’nun hayatını anlatıyor. GÜSAM (Güvenlik Stratejileri Araştırma Merkezi) yayınlarından çıkan bu kitap aslında, kitabı yayına hazırlayan sinema yazarı ve tarihçisi Ali Murat Güven’in gençlik hayali denilebilir. Güven’i Frank Serpico ile tanışmak için New York’a götüren ve bu kitabı yazmasına sebep olan şey, kendi cümlesiyle, “Uzun yıllar önce, genç bir lise öğrencisiyken, bir pazar günü, o dönemin tek kanallı, yeni yeni renklenen TRT’sinde ilk kez izlediği ‘Serpico’ filmidir.” O günden sonra hep Serpico ile bir gün tanışabilme hayali kurar. 1980 ve 90’lı yıllarda kıtalararası bir irtibat için koşullar bugünkü gibi kolay olmadığı için, bu hayalini hep erteler. İnternetin esamesinin bile okunmadığı bir dönemde, ABD’de bir yerlerde yaşayan gerçek Frank Serpico’ya ulaşmayı bir türlü başaramaz. Sadece Serpico ile bin bir güçlük içinde elde ettiği ufak tefek kaynak kitaplarla yetinmek durumunda kalır. Ta ki 2005 yılı sonbaharına kadar…
Dokuz yıl önce, gazeteci kimliğiyle yaptığı zorlu telefon bağlantılarıyla başlar kitap serüveni. Uzun uğraşlar sonunda ABD’nin New York eyaleti kırsalındaki mütevazı çiftlik evinde yaşayan gerçek Serpico’ya ulaşır. Ve kapsamlı bir röportaj yapar. Röportaj o dönem çalıştığı gazetede beş bölümlük bir yazı dizisi olarak yayımlanır. Ali Murat Güven, röportaj yayınlandığı zaman, tartışmasız, o yılın olay röportajına dönüştüğünü söylüyor: “İnternet sitemizde yüz binlerce kez tıklandı ve posta kutuma, önemli bir bölümü polis memurlarından olmak üzere, yurdun dört bir köşesinden binlerce mektubun yağmur gibi yağmasına neden oldu. Okurlarımız, hayatta onuru ve dürüstlüğü her türlü gelip geçici menfaatin önüne koymuş bu özel adamı tanıdığı için çok mutlu olmuştu. Özellikle de zorluklarla dolu mesleklerinde kendilerine tutunacak bir dal, bir tür rol model arayan genç polisler hayran kalmıştı Amerikalı usta meslektaşlarının kendilerine verdiği öğütlere…”
Kötüler ne kadar güçlü olursa olsun, iyiler günü elbet kazanacak
Güven, ‘Rozetini Satmayan Aynasız’ adlı yazı dizisinde bu kahraman polis şefini gündeme getirir. Polisin hayatının sadece bir film ya da yazı dizisiyle sınırlı kalmasını istemez. Hayatı ibretlik olaylarla dolu Serpico’ya ilk gençlik yıllarından bu yana hayranlık duyduğu polisin hayatı kitaplaşsın ister. İster istemesine ama yazmaya her niyetlenip sonra vazgeçişinde, Polis Akademisi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Cerrah’ın desteğini bulur. Onun moral ve desteğiyle kitap nihayet bir bütüne dönüşür ve yayına hazır hale gelir. Frank Serpico, sadece ‘ahlaklı bir polis’ olmaya çalıştığı için ölümle yüz yüze gelen, hayatıyla tüm meslektaşlarına örnek teşkil eden efsane bir polis. Amerikan emniyet teşkilâtında 13 yıl boyunca, çevresindeki hemen bütün meslektaşlarının sevgisi ve desteğini yitirmek, yapayalnız, aç kalmak, en nihayet hayatını kaybetmek pahasına verdiği o muhteşem ahlâk mücadelesinden, Türk polislerinin, Türk kamu görevlilerinin de alacakları çok önemli dersler var.
Yazar Ali Murat Güven, daha yüksek standartlara ulaşmış bir güvenlik teşkilatına ulaşma niyetiyle kitabı hazırladığını söylüyor. Ve Kitabın önsözü için bir reklam filminden alıntıladığı sloganla bir anlamda, mesleğini en iyi şekilde yapmak uğruna hayatından bile fedakârlık yapan tüm polislere de mesaj veriyor: “Kötüler ne denli güçlü olursa olsun, iyiler günü geldiğinde mutlaka kazanacaktır.”
Serpico’nun Türk doktoru ve ay-yıldızlı kolyesi
Serpico’nun hayat hikâyesinin yanı sıra, hayatını anlatan filme ve Al Pacino ile olan diyaloglarına dair detayları, Ali Murat Güven’in bu efsane polisle görüşme anılarını da okuma fırsatı veriliyor kitapta. İlginç detaylara rastlamak mümkün. Serpico, 3 Şubat 1971’de bir uyuşturucu sevkiyatını basmaya gittiği gün sivil şüpheliler tarafından yüzüne direkt ateş açılır. Elmacık kemiklerini parçalayan ve beyne yaklaşan mermiyi, tiyatrocu Nejat Uygur’un Amerika’da Greenpoint Hastanesi’ndeki Türk beyin cerrahı Zeki Kayhan Uygur çıkarır ve en azından ağır bir felçten kurtulmasını sağlar. Doktorunun Türk olması kadar başka ilginç bir detay daha var. Ameliyat esnasında Serpico’yu anjiyo yapmak için ameliyat masasına yatırırken, boynundaki parlak ay yıldız kolye Uygur’un dikkatini çeker. Serpico kendine geldiğinde kolyeyi sorar. Ve Serpico, “Bu kolye Türklerin simgesi. Bana bunu ABD’ye narkotik maddeler alanında eğitim görmeye gelmiş, aylarca beraber çalıştığım bir Türk komiser dostluğumuzun hatırası olarak hediye etti. Çok beğendim ve o günden sonra hiç çıkarmadım. Belki de beni o korudu!” der.
