Demokrasi Sokakta Değil Artık Sanal Ortamda

 

Çinlilerin ünlü bedduası “Umarım değişen zamanlarda yaşarsın”ın örneklerini nefes aldığımız her saniye, geçirdiğimiz her saat içinde görmek mümkün.

TUĞBA KAPLAN – 04 Kasım 2012

 Öyle ki, çoğu zaman değişimin hızına yetişemeyince birilerinin bize bu ağır Çin bedduasını ettiğini düşünmemek elde değil. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte kullanılan iletişim şekilleri de her geçen gün değişiyor. Başta sosyal medya olmak üzere yeni medya adı altında ele alınan birçok iletişim aygıtı hayatımızın her alanında büyük bir alanı kaplıyor.

İki yılda bir dünyada seçilen bir şehirde düzenlenen Avrupa İletişim Konferansı (ECREA), iletişim dünyasının farklı türlerinin tartışıldığı bir platform. 24-27 Ekim arasında dördüncüsü İstanbul’da düzenlenen konferansa gelen Westminister Üniversitesi (İngiltere) Hint Medya Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Daya Thussu ve Avrupa Üniversitesi (İtalya) Politika ve Sosyal Bilimler Departmanı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Donetella Della Porta ile bir araya geldik. Dünyaca ünlü iletişim akademisyenleri arasında yer alan bu iki isim, Türk dizilerinin Ortadoğu ve Balkanlar’daki serüvenini, Bollywood film sektörünü ve sosyal medya iletişiminin politik-sosyal hareketlere etkisini anlattı.

Sosyal hareketler, kendi medyasını oluşturuyor

Avrupa Üniversitesi Enstitüsü (İtalya) Politika ve Sosyal Bilimler Departmanı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Donatella Della Porta, bir tweetle başladığı iddia edilen Arap baharı ile devamında gelen sosyal ve siyasi hareketleri, e-demokrasi kapsamında değerlendiriyor. Donatella Della Porta, Ortadoğu’daki demokratikleşme sürecinde elektronik iletişim aygıtlarının kullanıldığını gördükçe, otokrasi ile yönetilen ülkelerin de artık e-demokrasi ile demokratikleşeceğine inanıyor. Ona göre teknolojinin hayatımıza bu kadar girmesi, çok yakın zamanda e-demokrasi, e-hükümetler, e-seçimler ve e-referandumları kaçınılmaz kılacak. Sosyal hareketlerin, demokratik kamusal alanın merkezî aktörleri olduğunu belirten Porta, iletişimin kimliklerin inşasında ve kendini ifade etmede merkezi bir rol oynadığı kanaatinde. Bu sebeple, siyasi fırsatlar gibi medyatik fırsatların da sosyal hareketin örgütsel biçimi, eylem stratejileri ve çerçeveleme üzerinde etkisi var. Dolayısıyla insanlar sadece fiziki meydanlarda değil, sosyal medyanın çeşitli mecralarında da duygularını paylaşıyor. “Sosyal medya küresel ve siyasi hareketleri şekillendiriyor.” diyen Donatella Della Porta, sosyal hareketlerin artık kendi medyalarını oluşturduğunu ve sosyal mecralar aracılığıyla tüm dünyaya yayıldıklarını anlatıyor.

Medyanın bize sunduğu her şeyi tüketmek zorunda değiliz

Konuştuğumuz  diğer isim Westminister Üniversitesi Hint Medya Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Daya Thussu’nun ise Bollywood film sektörü, diziler arası kültür alışverişi gibi konularda çalışmaları bulunuyor. Dünyadaki bütün tartışmaların bugüne kadar medya üzerinden yapıldığını ama bu tartışmaların bazen yetersiz olduğunu düşünüyor. Ona göre, önemli olan medyayı tartışmak değil, büyük medya organlarının nasıl kullanıldığı ve toplumdaki yansımasının nasıl yönetildiği. Medyanın insan hayatının önemli ve büyük bir parçası olduğunu söyleyen Thussu, “Asıl düşünülmesi gereken şey, insanların nasıl bir medya tüketmek istediğini bilmiyor olması.” diyor. Thussu’ya göre şimdilerde içinde bulunduğumuz zaman fazla medyatik. Bu sebeple nasıl bir medya istediğimizi kendimiz belirleyebiliriz. Medyadan faydalanabileceğimiz gibi, zararlı yönlerinden kendimizi korumak da bizim elimizde. Daya Thussu, “Mobil telefonlar, tabletler, iPadler elimizde, televizyonlar evimizde. Ne izleyeceğimizi ya da neyden faydalanacağımızı biz belirleyebiliriz.” diyor. Ona göre insan önüne sunulan her şeyi tüketme hissinden vazgeçmediği ve nitelikli seçim yapmadığı için medyanın olumsuz etkisinden kurtulamıyor.

Medyanın sadece iletişimi sağlayan, bilgi veren bir sektör olmadığını düşünen Thussu, birçok medya şirketinin çok ciddi miktarda gelir elde ettiklerini söylüyor. Bu da medyayı tüm dünyada hem toplumsal hem de ekonomik anlamda etkili bir kuvvet haline getiriyor. Thussu’ya göre bir süre sonra medya sektöründe bu kuvveti kullanmak isteyen gruplar artıyor. Özellikle Avrupa ülkelerinde iktidar medyayı istediği gibi manipüle ediyor, rahatça kullanıyor. Eski İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi bunun en açık örneği.

 

Türkiye yüzünü Batıya Çevirdiği için iyi yol kat etti

Daya Thussu’nun ilgi alanlarından biri de diziler ve kültürel etkileşim. Türk dizilerinin Ortadoğu ve Balkan ülkelerinde ilgiyle izlenmesini de kültür etkileşimi adına önemli buluyor. Ona göre bu ilginin nedenlerinden biri bu ülkelerin ortak tarihi ve kültürel benzerliklerinin olması. Thussu, Amerikan yapımı dizi, film ve programları örnek gösteriyor: “Baktığınızda Amerikan yapımlarının Ortadoğu, Asya ve Afrika’da ne kadar da ilgiyle izlendiğini görüyoruz. Çünkü insanlar hikâye dinlemeyi seviyor. Bu hikâyenin nereye ait olduğu onlar için çok da önemli değil.”  Ona göre, Türk dizileri de son 10 yıldır kendi kimliğini oluşturma sürecine girdiği için, Ortadoğu ve Balkanlar’a açıldı. İnsanlar bu dizilerde kendilerini ve Türk kültürüyle ortak kültür, davranış ve tepkileri görüyor. İlginin bir diğer nedeni ise Türkiye’nin teknoloji, ekonomi ve kültür bakımından giderek güçleniyor olması. Türkiye hem büyük bir medya endüstrisi hem de ekonomik zeminiyle bu sektörle kendine iyi bir yer ediniyor. Son 20 yılda Türkiye’nin dünya ülkeleriyle iyi ilişkiler kurma çabasında olduğunu söyleyen Thussu, Avrupa Birliği’ne girme çabalarının Türkiye’yi olumlu yönde değiştirdiğini düşünüyor: “Türkiye yüzünü batıya çevirdiğinden beri çok iyi yol kat etti. Hem kültürüyle hem ekonomisiyle Türkiye’nin yönü Batı’ya dönük olmalı ki bu yenilikler işe yarasın.”

Bollywood Hollywood’dan daha popüler

Hintli olması hasebiyle Bollywood film sektörüne de vâkıf olan Daya Thussu, “Bugün Bollywood Hollywood’dan daha popüler.” diyor. Bollywood daha büyük proje ve yapımlarıyla dikkat çekiyor. İlginç olan ise Bollywood filmlerinin her yıl bir milyon izleyicisinin olması. Bu rakam Hollywood’dan bile fazla. Ona göre bu popülerliğin arkasındaki sebep Hindistan’ın eski uygarlık geçmişi ve tarihinin yanı sıra dünyanın ikinci büyük ekonomisine sahip olması. Ayrıca dijital teknolojisinin bütün dünya ile aynı seviyede ilerlemesi. “Bugün Türkiye için ne diyorsam Hindistan için de o geçerli.” diyen Thussu’ya göre iki ülkenin yaşam koşullarında uçurum, farklı hayatlar ve çizgiler olsa da ekonomisi büyük olan ve bunu değerlendirebilen toplumlar her zaman her alanda yükselebilir ve büyüyebilir. Hindistan da Hollywood’u iyi kullanırsa, artan prodüksiyonlarla küresel bir sektör olabilir. Bu anlamda Hindistan’ı ve Bollywood’u iyi bir gelecek bekliyor.

Amerika, İsrail ve İran politik şiddete başvuruyor

Demokratikleşme sürecinde medyanın duruşu elbette ki göz ardı edilemez. “Medya darbeleri değil, sosyal hareketleri ve demokrasiyi desteklemeli.” diyen Porta, Filipinler ve Şili’de rejimle alakalı birçok dava olduğunu, bu ülkelerde bile medyanın demokrasinin yanında yer aldığını söylüyor. Ona göre gazeteciler özgürlük, barış ve demokrasi öncüsü olmalı, darbelerin değil. Ama ne yazık ki Türkiye gibi ülkelerde medya organları ya darbeyi destekliyor ya da iktidarın sözcülüğünü yapıyor.

Eskiden savaş tanıklarının yazdığı kitaplar sosyal hareketlerin bireyde oluşturduğu etkiyi yansıttığını söyleyen Porta’ya göre bugün siyasal ve toplumsal olaylardan etkilenen bireyler anında paylaştıkları duyguları ile bu sosyal hareketleri de şekillendiriyor. Siyasi otoritenin uyguladığı şiddet sosyal medyayla anında gözler önüne seriliyor. Bu konuya Amerika, İsrail ve İran’ı örnek gösteren Porta, bu ülkelerin politik şiddete sıklıkla başvurduğuna inanıyor. Nükleer silahlar ve atılan bombaların bu ülkelerin iletişim şekli olduğunu düşünüyor. Şiddetin şekli politikada zaman zaman farklılık gösteriyor. Bazen bomba ile bazen de psikolojik yöntemlerle şiddet uygulanıyor.

[email protected]

Tuğba Kaplan

Gazeteci/ Aksiyon Dergisi Politika, Sosyoloji, uluslararası ilişkiler, medya ve kültür dünyasından ünlü isimlerle gündemle ilgili aktüel röportajlar yapmaktadır. Ayrıca gündeme dair konuları farklı yönleriyle ele alan dosyalar hazırlamaktadır.

You may also like...

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Şu HTML etiketlerini ve özelliklerini kullanabilirsiniz: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>