Özgün içerik her zaman kazanır

Özgün içerik her zaman kazanır

‘Gazetelerin içeriği sadece gazetelerindir’ deklarasyonu, gazete içeriklerine yönelik telif hakları yasa tasarısı sürecini hızlandırdı. Hazırlanan yeni Telif Hakları Yasa Taslağı’na göre, eser sahibi izin vermezse basın özeti bile verilemeyecek.

Basılı gazetelerin en ciddi sorunlarından biri, haber ve yorumların televizyon, radyo ve internette izinsiz kullanılması. Bu yüzden gazete içeriklerine dair telif hakları konusu sık sık gündeme geliyor. En son 1 Ekim 2012 tarihinde 20’ye yakın gazete ‘Gazetelerin içeriği sadece gazetelerindir’ başlıklı bir deklarasyon yayınladı. Amaç; haber, yorum, köşe yazısı, fotoğraf, karikatür ve grafik gibi materyallerin  televizyon, radyo ve internetten izinsiz ve telif haklarını ihlal ederek kullanılmasını önlemekti. Çünkü çoğu internet sitesi gazetelerdeki orijinal materyalleri pervasızca yayınlıyor, üstelik hiçbir kaynak da belirtmiyor. Hal böyle olunca dijital ortamlarda telif hakları tam anlamıyla korunamıyor. Orijinal içerik üreten yatırımcılar  bu sebeple yeni ortamlara mesafeli duruyor. Her ne kadar internet sitesi yetkilileri bu konudan memnun olmasa da, gazetelerin deklarasyonu yerinde bir hareket olarak görülüyor. Halihazırdaki sistem kısa bir süre için değişse de, şuanda aynen devam ettiğini söylemek mümkün. Ancak bildiri yeni yasa tasarısıyla ilgili süreci hızlandırdı. Gözler sorunu çözecek olan Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün yeni tasarısında.

‘Özgün içerik üreten her zaman kazanır’

Bilgi Üniv. İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Erkan Saka: Emeğin hakkı elbette verilmeli. Var olan yasa zaten sıkıntılı. Haberin sadece kaynak gösterilmesini yeterli buluyor. İsmin yanı sıra link de verilmeli. Çünkü kullanıcı kaynağın nereden geldiğini de görmek istiyor. Aslında bu kanunu düzenleyenler hem gazetelerin hem de internet sitelerinin durumunu, doğasını göz önünde bulundurarak bir düzen getirseler bu sorun olmayacak. Bu çıkış gerekliydi. Fakat halkı haber alma hakkından da mahrum etmeyecek, dengeli ve sağduyulu bir orta yolun bulunması gerekiyor. Bence bu noktada olan bloggerlara, özgün içerik üretmeye çalışanlara oluyor. Yine de ben özgün içerik üretenin ne olursa olsun her zaman kazanacağına inanıyorum.

‘Kopyalamadan da ayakta durulabiliyormuş’

Rotahaber.com Genel Yayın Yönetmeni Ünal Tanık: Yasaya göre bilginin dağıtılması konusunda bir sakınca yok. Ama bu yasa 1950’lerden kalma ve geçerliliğini hâlâ koruyor. Bana göre ortada bir kişinin emeği ve özgün bir eser varsa, o eserin sahibine ya da bulunduğu kuruma aittir. Gazetelerin manifestosundan önce biz haberde kaynak, köşe yazılarında da aktif devam linki vererek bu işi yapıyorduk. Ama o deklarasyondan sonra artık kendi içeriğimizi üretmeye başladık. Baktık kopyalamadan da ayakta durulabiliyor. Manifestodaki sıkıntı, internet sitelerinin sorunun muhatabı olarak görülmemesiydi.

‘Hâlâ 1951’den kalma kurallar geçerli’

Avukat Fatih Savaş: 1951 senesinde o dönemin koşulları düşünülerek konulmuş bu kurallar kullanılıyor hâlâ. Şimdi ise 2013 senesinde copy-paste haberciliği yapan bazı internet siteleri bu eylemlerine ‘anayasal özgürlük-haber alma hakkı’ndan dem vurup mesnet yapmaya çalışıyor. Bu son derece yanlış. İyi örneklerin, internette çalıp çırparak sitesine reklam alabilen kötü örnekleri ayıklaması lazım. İnternet denen mecra öyle hızlı gelişiyor ki, hukuk ona yetişemiyor.

‘İzinsiz basın özeti bile verilmeyecek’

Telif Hakları Genel Müdürü Dr. Ş. Abdurrahman Çelik: ‘Edebi ve Sanatsal Eserlerin Korunmasına Dair Bern Konvansiyonu’na göre eser niteliği taşımayan haber içerikleri telif hukuku kapsamında koruma altına alınamıyor. Ancak bu içeriğin fikir ve sanat eseri niteliğinde bulunması halinde eser nitelikleri itibarıyla telif hakları korumasından faydalanabiliyor. Söz konusu hüküm, haber ve havadis metinlerinin eser niteliği taşısa bile serbestçe alıntı yapılabileceği yorumlarına sebep olduğu gibi hak kayıplarına yol da açabiliyor. Bu yüzden 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda değişiklik yapılmasına dair taslakta yeniden düzenleme yapıldı. Gazetelerde yayımlanan makaleler bakımından da yeni bir düzenlemeye yer verildi. Taslak maddede  hak sahiplerinin korunma alanı genişletildi. Makale ve fıkraların basın özeti şeklinde yayınlanmasına ilişkin serbesti kaldırılarak eser sahibinin açıkça men ettiği hallerde basın özeti veya benzer şekillerde kullanımın da eser sahibinin izni ile gerçekleştirilebileceği öngörüldü. Eser niteliği taşıyan haber ve havadislerin telif hukukundan faydalanacağı hususu açıklığa kavuşturulacak. Hak sahiplerinin, eser niteliği taşıyan içerikleri izinsiz kullanılırsa cezai takibatın yanı sıra ihlalin durdurulması ve tazminat talebi gibi yollarla hukuki takibat başlatılabilecek.

Dünyada, ön bilgi verip gazete alımı teşvik ediliyor

Dünyada gazeteler için öngörülen telif hakları oldukça net. WANIFRA, (Dünya Gazeteler-Haber Yayıncıları Birliği)  bir makalesinde gazete içeriklerinin 24 saat korunması öngörülüyor. Haftalık yayınlar için de bir hafta korunması teklif ediliyor. Eğer şimdiki haliyle devam ederse araştırmacı gazeteciliğin yok olacağına dikkat çekiyor.

Fransa’da hükümet, ülke medyasında yer alan haberleri telif hakkı ödemeden arama motoruna koyan Google hakkında mahkemeye suç duyurusu tehdidinde bulununca, Google çareyi 60 milyon Euro telif hakkı ödemede buldu.

Amerika ve İsveç’te gazetelerin günlük basın özetini veren televizyon kanalları haberin tamamını okumuyor. Halkı ‘yeterince’ haberdar edip, gazeteyi almaya teşvik eden bir dil kullanılıyor.

Almanya’da yayıncıların telif hakkını genişletmek için 2012’de Angela Merkel’in başında olduğu grup ‘basın için ek telif hakkı’ taslağını teklif etti. Yasa taslağını geçtiğimiz ağustosta kabine kabul etti. 1 Mart 2013’te de parlamentodan geçti.

Tuğba Kaplan

Gazeteci/ Aksiyon Dergisi Politika, Sosyoloji, uluslararası ilişkiler, medya ve kültür dünyasından ünlü isimlerle gündemle ilgili aktüel röportajlar yapmaktadır. Ayrıca gündeme dair konuları farklı yönleriyle ele alan dosyalar hazırlamaktadır.

You may also like...

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Şu HTML etiketlerini ve özelliklerini kullanabilirsiniz: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>