Tuğba Kaplan
26 Mayıs 2015
Bu seçimlerde güvenliğin genel olarak korunamama tehlikesi olduğunu düşünüyor Tarhan Erdem. Tecrübeli araştırmacıya göre, oy oranlarını artırmak için seçim öncesi söylenenler amacı hayli aşıyor.
Seçimlere yönelik analizleriyle Türkiye siyasetini yorumlayan isimlerden biri Tarhan Erdem. KONDA Araştırma Şirketi Yönetim Kurulu Başkanı olan Erdem ile 7 Haziran seçimlerinin güvenliğini, seçim öncesi yaşanan ihlalleri ve seçimden sonra karşılaşılması muhtemel usulsüzlükleri konuştuk. Tarhan’a göre, seçim güvenliğine cumhurbaşkanı ve başbakan el uzatırsa, o memlekette seçim güvenliği kalmaz. Bu sebeple 7 Haziran’da seçim güvenliğinin genel olarak korunamama tehlikesi var.
-Yaklaşan genel seçimlerin güvenliği sizce ne tür risklerle karşı karşıya?
Seçim güvenliği; başlamasından bitimine kadar, seçimlerin serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılması demektir. Bu ilkelere el uzatılması, dokunulması veya bu ilkeler sonucu verilmiş ve kazanılmış hakların kullanılmasının üçüncü kişi ve kurumlarca zorlaştırılması veya önlenmesi ve engellenmesi, seçim güvenliğinin sarsılması, yaralanması ve ortadan kalkması sonucunu doğurur. 2015 seçimleri, Cumhurbaşkanı’nın gerçek ve gerçek dışı beyanlarla, iktidar partisine 400 milletvekili verilmesini, üç muhalefet partisine oy verilmemesini istemesiyle başladı. Kur’an’ı göstererek, dini siyasette kullanarak sürdürüyor Anayasa ve kanun dışı ayrımcılığı. Başbakan da Kudüs’e neredeyse asker yollayacak; seçimdir her şey söylenir de bu kadarını görmemiştim. Seçim güvenliğine cumhurbaşkanı ve başbakan el uzatırsa, o memlekette seçim güvenliği kalmaz. Bu hatadan ne kadar çabuk dönerlerse doğru yaparlar.
-Seçim ihlalleri ve seçim güvenliği konusunda YSK’nın hata payı nedir?
Seçim güvenliğinin korunması bir kurulla veya kurumla sınırlanamaz. Seçim işlerinin hepsine ilçe ve il seçim kurulları, siyasal partiler, idare ortaktır. Basın ve televizyon kurumları ile şikâyet ve itiraz hakkı olan seçmenler de derece derece bu ortaklığın paydaşlarıdır. Hepsinin kanunlarda belirtilmiş koşullarda hakları ve görevleri vardır.
-Siyasi partilere ne gibi görevler düşüyor, seçim güvenliği konusunda?
Muhalefet partileri çoktan beri, seçim güvenliğini gözleme ve koruma bakımından, yasal ve siyasal görevlerini yapmıyorlar. Örneğin 2008’den beri seçmen kütüklerindeki düzelmeyi kötüleşme ve gerileme olarak halka sunuyorlar. Yurtdışında yaşayan yurttaşların oy verme usullerini düzenleyen hükümlere karşı çıkmayarak bence doğru yapılmadı. Cumhurbaşkanı seçimleri sonrasında ‘seçilenin’ Anayasa’nın 102. maddesine aykırı davranışını engelleyemediler; bu seçimlerde seçimlere inanılmaz müdahalesine karşı bile çıkamadılar.
-Yargının sorumlulukları neler? Bir önceki seçimlerde görevini yerine getirebildi mi?
Benim bütün yurttaki 970 ilçe seçim kurulu, 81 il seçim kurulu ve YSK kararlarını izleme olanağım yok; muhalefet de bu kurulların işlemleri hakkında sürekli ve düzgün bilgi veremiyor. 2011 seçimlerinde, bir ilçede 17 civarında sandık kurulunun tutanağının iktidar partisi lehine ilçe birleştirme tutanağına yazıldığı söylendi. Dedikodu olduğu anlaşıldı. Ben seçim ve sandık kurullarının genellikle görevlerini yasalar içinde yaptıklarına inanıyorum.
-Sıradan bir vatandaşın herhangi bir parti ya da ideolojiden bağımsız, oyunu koruması mümkün mü?
Zaten 17 seçimdir yapılan budur, 1950’den bugüne kadarki seçimlerde oy güvenliği korunmuştur. Uzun yıllar seçim güvenliği hayatın doğal bir uzantısı olarak görüldü. Bu seçimde seçim güvenliğinin genel olarak korunamaması tehlikesi vardır.
