Alevi-Sünni kardeşliğinin yolu eşit yurttaşlıktan geçiyor

Abant Platformu’nda dün, Alevi-Sünnilerin barış içinde bir ortak gelecek inşa edebilmesi için devletin ‘eşit yurttaşlık’ temelinde yeniden kurgulanması gerektiği görüşü dile getirildi. Çerağ Alevi Derneği Başkanı Avukat Gülnaz Güneş Aykaş da, cami-cemevi projesinin, büyük bir toplumsal kucaklaşma anlamına geldiğini söyledi.

Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı’nın  30’uncusunu düzenlediği Abant Platformu’nun ikinci gününde ‘İnanç ve Vicdan Özgürlüğü, Hak ve Hürriyetlerde Eşitlik, Aleviler ve Sünniler: Yeniden Tanışalım’ konu başlıkları ele alındı. 150 gazeteci, yazar ve akademisyenin katıldığı programda konuşan Çerağ Alevi Derneği Başkanı Avukat Gülnaz Güneş Aykaş, cami-cemevi projesinin memleketin manevî kampüsü olması gerektiğini söyledi. Eski milletvekili Reha Çamuroğlu ile Alevi Enstitüsü Başkanı Prof. Dr .Cengiz Güleç’in sunum yaptığı oturumda ise Alevi-Sünni kardeşliğinin eşit yurttaşlıkla sağlanabileceği vurgulandı.

Abant Platformu’nun düzenlediği ‘Aleviler ve Sünniler: Barışı ve Geleceği Birlikte Aramak’ başlıklı toplantıların dünkü oturumunda moderatörlük yapan eski Kültür Bakanı ve AK Parti Milletvekili Ertuğrul Günay, devletin belirleyici ve yasakçı tavrı ile din tarifinin hâlâ sürdüğünü söyledi. Eşit yurttaşlık sorununun tartışılmasının bütün anayasalarda istisnasız yer aldığını belirten Günay, ancak bunun kâğıt üzerinde kaldığını, özellikle gayrimüslimlerin hiçbir zaman eşit yurttaşlık konumunda ele alınamadığının altını çizdi. Cengiz Güleç ise baskın laiklik anlayışı ile çok hak ihlalleri ve özgürlük kısıtlaması yapıldığını aktardı. Reha Çamuroğlu da Alevilik sorununun çözümünün Türkiye’nin tam anlamıyla demokratik bir ülke olmasından geçtiğini bildirdi. Alevi dedesi Hüseyin Dedekargınoğlu, Aleviliği Hz. Ali sevgisine indirgemenin sorunu çözmediğini vurgulayarak, “Alevilerin bayrak ve toprak derdi yok. İstedikleri altından kalkılamayacak talepler değil. Din ve vicdan özgürlüğünün, eşit yurttaşlığın sağlanmasını istiyoruz.” dedi.

BASKIN LAİKLİK ANLAYIŞIYLA ÖZGÜRLÜKLER KISITLANDI

Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Abant Platformu tarafından düzenlenen ‘İnanç ve Vicdan Özgürlüğü, Hak ve Hürriyetlerde Eşitlik’ başlıklı oturumda konuşmacıların dile getirdiği görüşler özetle şöyle:

Prof. Dr. Cengiz Güleç: Laiklik anlayışının problemli olduğunu düşünüyorum. Baskın laiklik anlayışı ile çok hak ihlalleri, özgürlük kısıtlamaları yapıldı. Merve Kavakçı olayında da gördüğümüz üzere ‘kamusal alan’ tanımlamasıyla özgürlük ve hak ihlallerinin önünü açan bir zihniyetin hakim olduğunu düşünüyorum.

Reha Çamuroğlu: Çözüm ortada; Türkiye’nin tam anlamıyla demokratik bir ülke olması ve bunun gereklerini yerine getirmesi. Aleviler karmaşık yapılar gibi görünse de, örgütsel ilişkileri ve geleneksel parçalanmışlıkları olsa da bu hak talep etmelerine engel değil. Demokratikleşme Paketi açıklandı ve bu pakette Alevilere ilişkin geniş noktalar olacak dendi, olmadı. Ayrı bir rapor çalışılıyor dendi, o da olmadı.

Prof. Dr. Levent Köker: Diyanet İşleri lağvedilsin deniliyor ama onun dahi tüzel kişiliği yok. Devlet bünyesinde, ne Sünniliğin ne de Sünnilikteki farklı grupların hukukî haklarının kabul edilmediği ve savunulmadığı ortada. Venedik Komisyonu’nun tüzel kişiyle ilgili tavsiye çözümü var. Bunu dikkate almak çözümü getirecektir.

Alevi dedesi Hüseyin Dedekargınoğlu: Sorun, Aleviler ile Sünniler arasında değil. Devletle Aleviler arasında. Sünni vatandaşlardan bazıları, bunlar karar mercii olanlar, Alevileri sonradan ortaya çıkmış mirastan pay almaya çalışan üvey evlat gibi görünüyor. Alevilerin talepleri açık, net ve kısa. Cemevlerinin yasal ibadet statüsünde kabul edilmesi. ‘Ali’yi sevmek Alevilik, ben hepinizden çok severim, Alevi’yim.’ demek yetmiyor. Aleviliği Hz. Ali sevgisine indirgemek sorunu çözmüyor. Alevilerin bayrak toprak derdi yok. İstedikleri altından kalkılamayacak talepler değil. Din ve vicdan özgürlüğünün, eşit yurttaşlığın sağlanmasını istiyoruz.

Günay: Siyasî iktidardan daha derin bir devlet var

Eski Kültür Bakanı ve Milletvekili Ertuğrul Günay: Devletin gerektiği takdirde bu ülkede Alevilerden de, Kürtlerden de özür dilemesi gerekir. Vatandaşlarımızı eşit yurttaşlık içinde değerlendirdiğimizde sorunlar çözülecektir. Mesela gayrimüslimler hiçbir zaman eşit yurttaşlık konumunda ele alınamadılar. Eşit yurttaşlık, düşünce ve vicdan özgürlüğü gerçeklik kazanamadı. Devletin belirleyici ve yasakçı tavrı, din tarifi, bu ‘formatta kalacaksın’ tavrı ne yazık ki hâlâ sürüyor. İnanç özgürlüğünden daha derin bir yerde demokrasi ile ilgili sorunlar yaşadığımız bir gerçek. Derinde bir yerde herkes inancına, rengine, etnik kökenine bakılmaksızın eşittir gibi bir ön kabulümüz yok. Devletin derinlerinde de engelleyici bir güç var. Her zaman siyasi iktidarı aşan bir devlet mantalitesi var. Siyasi iktidardan daha derin bir devlet var. O kolay kolay aşılamaz, kademe kademe aşılabilir.

‘Cami-cemevi projesi ülkenin manevî kampüsü olmalı’

Abant Platformu’nun öğleden sonraki oturumunda ise ‘Aleviler ve Sünniler: Yeniden Tanışalım’ başlıklı oturum düzenlendi. Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Today’s Zaman yazarı Prof. Dr. Beril Dedeoğlu’nun moderatörlüğünde düzenlenen oturumda dile getirilen görüşler özetle şöyle:

Prof. Dr. Beril Dedeoğlu: Çözüm sürecinde Akil İnsanlar dolayısıyla Anadolu’yu gezerken şunu fark ettim. Gençler arasında Alevilik ve Sünnilik üzerinden bir gerilim var. Bu gerginliğin ileride artabileceğini düşünüyorum.

Çerağ Alevi Derneği Başkanı Avukat Gülnaz Güneş Aykaş: Alevi’yim, Sünni biriyle evliyim. Beş yaşında da bir oğlum var ve çok mutluyum. Oğlum büyüdüğünde neyi yaşayacağına kendisi karar verecek. Sülalemde Sünni biriyle evli ilk kişiyim. Günlük yaşamda Alevi ve Sünni’yi ayırt etmek bence artık imkânsız. Son 500 yıldır Aleviler toplumun zencileri gibiydi. Yaşananları unutmamız mümkün değil. Geçmişte Sünnilerle aramızda bir Çin Seddi vardı. Bunların aşılması zaman alacaktır. Cami-cemevi projesi memleketin manevî kampüsü olmalı. Bu projeyle Alevi dostlar, asimile olmaktan korkmasın. Aleviler bin yıldır var ve var olmaya devam edecek. Hizmet Hareketi, Anadolu’nun bağrından çıkmış bir hareket. Alevilik de Anadolu gerçeği. O yüzden bu kucaklaşma, bu yarayı yine Anadolu insanının saracağını gösteriyor.

Gazeteci-yazar Cafer Solgun: Alevi meselesi görünür hale geldiği için hükümet bu açılımı yapma ihtiyacı hissetti. Alevi meselesinin bütün boyutlarını AK Parti döneminde konuştuk, teşekkür de ediyoruz. Ama bu teşekkür faslı bitsin artık. Devlet, Alevilerin eşit yurttaşlık talebini tanımalı. Fakat iktidar kendi başlattığı açılımı sokağa terk etti. Temkinli iyimserlikle süreci izleyen Alevilerde hayal kırıklığı oluştu. ‘Aleviler neden CHP’yi hâlâ destekliyor?’ diye soruluyor. Bu sorunun cevabını AK Parti’nin icraatlarında aramak lazım. Bugünkü kutuplaşmanın tezahür ettiği, somutlaştığı olay Gezi’dir. Gezi’ye en çok Aleviler katıldı, çünkü en çok onlar dertli, kaygılı, korkuyor ve mazlum. Başbakan’ın dindar nesil yetiştirme çıkışı gibi, 3. köprüye Yavuz Sultan Selim isminin verilmesi de kutuplaşmayı körükledi.

Memur-Sen Genel Başkanı Ahmet Gündoğdu: Çözüm süreci boyunca Akil İnsanlar heyetinde bulunduğum süre içerisinde Kürtler, muhafazakârlar, başörtülüler, Aleviler, devletin ötekisi olarak eşit yurttaşlık istiyordu. Demokratikleşme Paketi her kesime bir şeyler yansıttı ama en az yansıttığı kesimin Aleviler olduğunu görüyoruz. Devlet artık vatandaşlarını tanımlama, şucu bucu ilan etme yaklaşımını terk etmelidir. Devlet gerekirse Alevilerden özür dilemelidir.